Wat is het verschil tussen gezonde verantwoordelijkheid en schuldgevoel?

Bij veel cliënten merk ik dat er verwarring bestaat op de twee begrippen schuld en ‘gezonde’ verantwoordelijkheid (als je je voor teveel verantwoordelijk voelt is dat ‘ongezond’). Wat is het verschil of wat is de overeenkomst? Deze verwarring zorgt voor veel onnodig leed. In dit artikel leg ik het verschil tussen beide uit. Als je de stap kunt zetten van schuld gevoel naar de verantwoordelijkheid nemen, dan wordt je leven een stuk makkelijker.

Tegenpolen

In mijn optiek zijn schuldgevoel en verantwoordelijkheidsgevoel elkaars tegenpolen.

 “Als je je schuldig voelt, dan neem je niet de verantwoordelijkheid voor je daden en als je de verantwoordelijkheid neemt dan voel je je niet schuldig.”

Deze stelling zal misschien weerstand bij je oproepen en dat is oké. Ik zal je uitleggen waarom ik er zo naar kijk en ik ben benieuwd of je aan het eind van het artikel deze stelling zult kunnen onderschrijven.

Gezonde verantwoordelijkheid

“Als volwassen persoon ben je verantwoordelijk voor de keuzes die je maakt en de daden die je pleegt.”

 Het is belangrijk dat je dit begrijpt en accepteert. Dit is namelijk de enige manier waarop je grip kunt krijgen op jouw leven en je jouw leven kunt creëren zoals jij dat wilt.

Op het moment dat je de verantwoordelijkheid buiten jezelf legt, wordt je een willoze speelbal van het leven:

• het ligt aan anderen
• het overkomt je nu eenmaal
• het zit je niet mee in het leven
• je kunt er niks aan doen
• ‘zo ben ik nu eenmaal’
• ‘ja maar, zij ….’

Op het moment dat je zo gaat denken, dan neem je niet de verantwoordelijkheid voor je leven; je legt de verantwoordelijkheid buiten jezelf.

Locus of control

In het Engels wordt dit aangeduid met de term locus of control. Daarbij wordt onderscheidt gemaakt tussen externe en interne locus of control:

• externe locus of control: je geloof dat je leven bepaalt wordt door externe omstandigheden
• interne locus of control: je gelooft dat je zelf je eigen leven bepaalt.

De interne locus of control komt dus overeen met de verantwoordelijkheid nemen voor je leven en de externe locus of control komt overeen met je slachtoffer van het leven voelen.

Je bent verantwoordelijk voor jouw leven

Zoals gezegd: op het moment dat jij de verantwoordelijkheid voor je leven neemt neem je je leven in eigen hand en als je de verantwoordelijkheid buiten jezelf plaatst schiet je in de slachtofferrol. En ja, het kan pijnlijk en confronterend zijn om onder ogen te moeten komen dat je zelf verantwoordelijk bent; je kunt je dan nergens meer achter verschuilen, er geen ‘ja, maar …’s meer. Er kunnen wel degelijk uiterlijke omstandigheden mee spelen, waardoor het lijkt alsof dingen je overkomen en jij het slachtoffer bent; ik zou je echter willen uitnodigen om de situatie om te draaien en je af te vragen wat maakt dat je deze externe omstandigheden hebt aangetrokken. Zonder oordeel, alleen maar je open stellen voor de mogelijkheid dat je dit op de een of andere manier gecreëerd hebt en dat daar een reden voor is.

In spirituele kringen wordt wel gezegd dat je co-creator van je leven bent en daar kan ik me wel in vinden. Je bent ‘mede’-verantwoordelijk. Er zijn grotere machten waar je geen invloed op hebt en je hebt een Hoger Zelf dat het overzicht heeft over het leven, waar je ik dat niet ziet en zich overvallen kan voelen. Het valt buiten de context van dit artikel om in te gaan op het verschil tussen ik en Zelf; daarvoor verwijs ik je graag naar andere artikelen van mijn hand. Bottom line is dat je een verantwoordelijkheid hebt in wat er speelt in jouw leven.

Gedrag

Een ander aspect van verantwoordelijkheidsgevoel dat ik wil benoemen is dat verantwoordelijkheid zich beperkt tot het gedrag, tot je daden.

“Verantwoordelijkheid speelt zich af op gedragsniveau en het zegt dus niets over jou als persoon.”

Het is ongelooflijk belangrijk om dit te begrijpen, want dit is jouw weg naar bevrijding. Het is onmogelijk om hier op aarde te leven zonder fouten te maken. Iedereen maakt fouten, dat is onvermijdelijk. Daar hoef je je dus ook niet schuldig over te voelen; it’s just a fact of life, het is een gegeven. Je maakt keuzes in het leven; sommige keuzes pakken goed uit, anderen niet. That’s it! Meer is het niet. Het is slechts een keuze, het is slechts gedrag. Veel van onze keuzes maken we niet eens bewust; ze worden gedreven door halfbewuste of onderbewuste impulsen. Dat ontslaat je niet van je verantwoordelijkheid, want je bent net zo goed verantwoordelijk voor de keuzes die je onbewust maakt. Zie het echter voor wat het is: een keuze, een actie, een handeling. Maak er niet meer van dan het is. Als je een foute keuze mocht maken of als je iets doet wat niet oké is, neem er de verantwoordelijkheid voor, herstel wat je eventueel kunt herstellen en accepteer de consequenties wanneer je iets niet kunt herstellen en ga dan door. Sleep het niet met je mee, ga niet in de piepzak zitten, maak jezelf geen verwijten.

“Dit heb ik gedaan en dat is niet oké, daar neem ik de verantwoordelijkheid voor en ik accepteer de consequenties.”

En ja, dan kan het zijn dat iemand boos op je is of dat je ziet en voelt dat je iemand pijn hebt gedaan. Nogmaals, het is gedrag; betrek het niet op jezelf als persoon.

Schuld

In mijn optiek is schuldgevoel het tegenovergestelde van verantwoordelijkheidsgevoel.

“Schuldgevoel is jezelf afkeuren als mens.”

Als je je schuldig voelt dan zeg je eigenlijk: ‘ik ben niet oké als mens, ik ben in essentie slecht’. Schuldgevoel houdt je vast in een vicieuze cirkel; er is geen uitweg, want jij als mens deugt fundamenteel niet. Schuldgevoel gaat rond in cirkels, het maalt maar en het maalt maar. Wat je ook bedenkt je blijft schuldig, want er is iets mis met jou als mens, als persoon, iets fundamenteels. Het is een onoplosbare puzzel; hoe je ook piekert, je komt iedere keer weer in dezelfde spiraal terecht.

Schuldgevoel lost ook niets op: jij hebt er niets aan en de ander heeft er ook niets aan. Je kunt je wel heel erg schuldig gaan zitten voelen over wat je gedaan hebt, als een soort boetedoening, maar heeft degene die jij pijn gedaan heeft er iets aan dat jij je wentelt in zelfbeklag? Maakt dat het weer goed?

Schuldgevoel leidt tot inactiviteit, het maakt passief, het verlamt, omdat er nooit een uitweg is; schuld kan niet afgelegd worden, hooguit na zware boetedoening. Als je daadwerkelijk boete zou doen, dan zou je juist de verantwoordelijkheid voor je daden nemen en je dus niet schuldig voelen.

Schuldgevoel is eindeloos zelfverwijt; je houdt jezelf vast in een poel van zelfverwijt en zelfbeklag. Wat je ook gedaan mag hebben, schuldgevoel maakt dat je het volledig buiten proporties trekt, je maakt het groter dan het is.

Schuld bestaat niet

Zoals ik het zie bestaat schuld niet. In Een cursus in wonderen wordt gesproken over schuldeloosheid en dat vind ik een passend begrip. Onze westerse samenleving is gebaseerd op het Joods-christelijke gedachtengoed dat is doordrenkt met schuldgevoel. De Bijbel begint er al in de eerste hoofdstukken mee: Adam en Eva die een appel van de verboden boom eten en uit het paradijs gegooid worden. In dit gedachtengoed wordt uitgegaan van de erfzonde; dat betekent dat je zonde, en daarmee schuldgevoel, erft van je ouders. De erfzonde wordt doorgegeven tot in het 3^e, 4^e geslacht of zelfs nog verder. Dit is waarmee onze hele westerse samenleving doorvlochten is. Is het daarmee een waarheid? Nee. Het is een vanzelfsprekendheid geworden, doordat je het met de paplepel ingegoten gekregen hebt, maar het is geen waarheid. Vrij vertaald naar Een cursus in wonderen:

“Zonde bestaat niet en schuld bestaat niet.”

Het innerlijke kind

Nog een ander aspect van schuldgevoel dat ik wil benoemen is dat het niet uit jouw volwassen zelf komt, maar uit je gekwetste innerlijke kind. Schuldgevoel heeft zijn wortels in de jeugdjaren. In je jeugd wordt de persoonlijkheid gevormd; je krijgt goede en zinvolle dingen mee en helaas ook negatieve en beperkende overtuigingen. In meer of mindere mate ga je geloven dat je niet oké bent; soms een klein beetje, soms heel veel. Door de imperfectie van de wereld krijg je onherroepelijk onjuiste en beperkende overtuigingen mee, waar je vervolgens maar mee moet zien te dealen. Vaak zijn deze overtuigingen halfbewust of onbewust; dat doet echter niets af aan hun invloed op jouw leven, integendeel. Het onderbewuste heel zo veel meer kracht en energie dan het bewuste. Daarom is het ook zo lastig om beperkende patronen te doorbreken en komt ongewenst gedrag steeds terug; je kunt die patronen wel doorbreken, maar je zult dan wel in dat halfbewuste of onderbewuste moeten door dringen en daar de verandering aanbrengen.

Schuldgevoel is dus geen volwassen gedrag; het is kinderlijk gedrag. Verantwoordelijkheid nemen is juist volwassen gedrag. Dit kinderlijke gedrag heeft te maken met onverwerkte kwetsuren uit het verleden en dan met name uit de jeugd- en tienerjaren. Deze kwetsuren verdwijnen in het onderbewuste en doen van daaruit hun destructieve werk.

Co-dependency

In het Engels kennen we de term co-depency. In het Nederlands noemen we dat wederzijdse afhankelijkheid. De term zegt het al: je voelt je afhankelijk, oftewel je bent niet self supporting. Je eigen boontjes kunnen doppen is juist een kernmerk van volwassenheid, inclusief het kunnen omgaan met emotionele pijn en teleurstelling. Co-dependency is een onvolgroeid stuk in jezelf; kinderen zijn immers afhankelijk, met name van hun ouders. Kenmerk van volwassenheid is juist is dat je na, pak ‘em beet, 20 jaar het zelf kunt en dat je dus niet meer afhankelijk bent. En dan gaat het met name om emotionele afhankelijkheid; fysiek los komen van je ouders lukt de meeste mensen wel, maar emotioneel los komen is een ander verhaal. Als je je schuldig voelt is dat dus een teken dat hier een onvolgroeid stuk van jezelf zit, wat je onder ogen te komen hebt. Kom je het onder ogen en heel je de oude emotionele wond, dan neem je eigenlijk vanzelf de verantwoordelijkheid voor jouw leven, voor jouw keuzes en voor jouw daden.

Gezonde verantwoordelijkheid versus schuld

Om het nog maar eens op een rijtje te zetten:

• verantwoordelijkheid beperkt zich tot gedrag, schuld is een afwijzing van jou als mens
• neem je de verantwoordelijkheid dan kun je verder, voel je je schuldig dan draai je rond in kringetjes
• verantwoordelijkheid gaat er van uit dat jij als mens oké bent, schuld gaat er van uit dat jij als mens niet oké bent
• verantwoordelijkheid komt uit je volwassen deel, schuld komt uit je gekwetste innerlijke kind

Schuldgevoel is een illusie. Het kan echter een verdomd krachtige illusie zijn. Je betrekt dingen op jezelf als mens, die op gedragsniveau thuis horen en die los staan van wie je bent. Per definitie kun je niet anders dan oké zijn, want je bent, om het in Bijbelse termen te houden, gemaakt naar Gods beeld en gelijkenis; oftewel, je bent Goddelijk.

Van schuldgevoel naar  gezond verantwoordelijkheidsgevoel

Heel praktisch:

• zit je met een schuldgevoel gebruik dan je nuchtere mind
• gebruik je logica om je los te maken van het schuldgevoel, dat juist via het gevoel werkt
• ga de dingen zien zoals ze zijn, ontdaan van de waardeoordelen die jij er aan geplakt hebt
• ga het zien als gedrag en als keuzes en betrek het niet langer op jezelf als mens
• word realistisch
• grow up!
• door je verantwoordelijkheid te nemen stap je uit het schuldgevoel
• neem je verantwoordelijkheid, herstel wat je kunt herstellen en accepteer de consequenties

Dit is wat je nu al kunt doen. Alleen al het nuchter en realistisch bekijken van dingen kan je uit het schuldgevoel en de zelfafwijzing halen. Het werkt nog veel krachtiger als je het nodige schaduwwerk doet, oftewel als je de oude pijn waaruit de zelfafwijzing en het schuldgevoel voort komen heelt en daarvoor kun je o.a. bij SoulNature terecht. Maar ook zonder dat kun je al grote stappen zetten door heel realistisch en rationeel naar de feiten te gaan kijken en je los te maken van het kinderlijke magische denken dat het allemaal jouw schuld is.

Stelling

We zijn dit artikel begonnen met de volgende stelling:

 “Als je je schuldig voelt, dan neem je niet de verantwoordelijkheid voor je daden en als je de verantwoordelijkheid neemt dan voel je je niet schuldig.”

Ik ben benieuwd of je het lezen van dit artikel deze stelling nu kunt onderschrijven. Laat het me weten door een comment aan dit artikel toe te voegen.

Wil je als eerste nieuwe artikelen/blogs ontvangen?

SoulNature brengt regelmatig nieuwe informatie naar buiten, zoals:

• artikelen
• blogs
• video’s
• webinars
• visualisaties
• meditaties
• masterclasses
• live events

Er zijn twee manieren om als eerste handvatten te ontvangen om jezelf te bevrijden:

• word lid van de SoulNature community op Facebook
• meld je aan voor onze mailing lijst

Niet alleen word je als eerste op de hoogte gebracht van nieuwe artikelen, blogs en video’s, maar je ontvangt ook praktische handvatten zoals meditaties en visualisaties om jezelf te bevrijden van wat het dan ook is dat je tegen houdt om volledig jezelf te zijn en te genieten van het leven. N.B. een deel van deze handvatten is alleen beschikbaar voor de leden van de SoulNature community en voor wie op de mailing-lijst staat.

Wil je meer blogs over Zelf-bevrijding ontvangen?

Klik dan op onderstaande link en je krijgt een mail zo gauw er een nieuwe blog is gepost.

[activecampaign form=1]

Hoe waardevol is dit?

Als je dit artikel waardevol vindt, deel het dan op je tijdlijn, tag andere personen en/of stuur het door naar mensen die je kent en die hier baat bij zouden kunnen hebben. Gun het hen dat ze hun eerste stappen naar een gezondere levensstijl mogen maken.

Wat ga jij doen met deze inzichten?

Welk inzicht vind je het meest nuttig? En ga jij de deur openen voor jouw Ware Zelf? Deel het hieronder in het commentaarvak en/of laat een reactie achter Facebook.