Waarom aardig zijn tijdverspilling is

Sociaal wenselijk gedrag heeft een functie, maar die functie wordt nogal eens overschat. Met name hoogsensitieve mensen (hsp-ers) willen nog wel eens blijven hangen in de ‘lief en aardig zijn’ hoek. Hun gevoeligheid maakt vaak dat zij moeite hebben met conflicten. Het goede nieuws is dat dit helemaal niet nodig is! Als hsp-er kun je gewoon straight forward zijn. Meningsverschillen hoeven helemaal niet te ontaarden in ruzies. Hoe dat werkt, ga ik je in dit artikel uitleggen.

• Mensbeelden
• Zijn ouder-kind patronen dan zo erg?
• Aardig zijn is tijdverspilling
• Hoe dan wel?
• Wat heeft dit met hooggevoeligheid te maken?
• 7 Steps to Enlightenment
• Resumee

Mensbeelden

“Pennen krassen, slechts een voetstap, zeker proefwerk; kinderen zwoegen op wat eens geschiedde is” (Harry Jekkers uit ’’t lijk’)

We beginnen met een stukje ‘wat eens geschiedde is’. In de diverse psychologische en spirituele stromingen wordt gewerkt met mensbeelden. Een mensbeeld is een (werkbaar) model van de mens. Het is een manier om een deel van de werkelijkheid te vangen op een dusdanige wijze dat je er mee kunt werken. Bovendien maakt een mensbeeld het mogelijk om met anderen te communiceren in een gemeenschappelijke ‘taal’: de begrippen worden gedefinieerd, zodat iedereen kan begrijpen wat er mee bedoeld wordt. Een model is per definitie en beperking van de werkelijkheid, maar juist door het in te perken zijn we in staat om er met elkaar van gedachten over te wisselen. Een voor het doel van dit artikel bruikbaar mensbeeld, dat we binnen SoulNature (met vestigingen in Almere en Amsterdam) veel gebruiken, is dat van de Transactionele Analyse. Dit mensbeeld is echter weer schatplichtig aan de godfather van de moderne westerse psychologie: Sigmund Freud.

Freud

De Oostenrijkse neuroloog Sigmund Freud (1856 – 1939) wordt algemeen gezien als de grondlegger van de moderne westerse psychoanalyse. Het basismodel van de mens dat Freud ontwikkelde is voor het doel van dit artikel zeer bruikbaar.

Freud definieerde de mens als bestaande uit 3 delen:

1. het Id (das Es)
2. het superego (das Überich)
3. het ego (das Ich)

Het Id

Het Id, het onderbewuste, vormt het grootste deel van onze psyche. In het Id zit onze energiebron, onze levensenergie (wat volgens Freud hetzelfde is als de seksuele energie; I beg to differ). In het Id zitten ook onze driften en impulsen. Bij de geboorte ben je alleen nog maar Id, reagerend op impulsen, zoals honger en pijn.

Het superego

Het Überich of superego wordt gevormd door de geboden en verboden die we met name van onze ouders mee krijgen en in het verlengde daarvan vanuit de cultuur. Het zijn de eisen die de omgeving aan ons stelt.

Het ego

Het Id en het Überich leven continue in conflict met elkaar. Het Ich intermedieert tussen beide en met de buitenwereld. Het Ich is wat je op een bewuste manier laat zien in de wereld, het intermedieert tussen jou en de wereld.

Transactionele analyse

De Canadese psychiater Eric Berne (1910 – 1970) borduurde in de jaren 50 voort op het model van Freud. Hij ontwikkelde een methode die bekend staat onder de naam Transactionele Analyse (TA). De naam impliceert al wat Transactionele Analyse doet: het is een methode die transacties, oftewel communicatie, tussen mensen analyseert.

Ego-posities

In het model van Berne word gewerkt met de zogeheten ego-posities, want in grote lijnen hetzelfde is als het Id, Überich en Ich. Het woord ego-positie beschrijft zichzelf: het is een ‘positie’ of houding die het ego kan aannemen. Berne noemt het respectievelijk de Kind,- Ouder– en Volwassene ego-posities:

• de Ouder ego-positie komt overeen met wat Freud het Überich of superego noemde. Het is in feite de rol die een ouder ten opzichte van een kind zou kunnen aan nemen en deze ego-positie kan dus ook aangenomen worden in een volwassen contact. Deze Ouder ego-positie heeft Berne weer onderverdeeld in een Voedende Ouder en een Kritische Ouder, die beide zowel in een positieve als in een negatieve versie kunnen voor komen:
  • positief Voedende Ouder ego-positie (VO+) is bijvoorbeeld dat je aandacht en warmte geeft;
  • negatief Voedende Ouder ego-positie (VO-) kan bijvoorbeeld overbeschermend zijn of te veel verwennend;
  • positief Kritische Ouder ego-positie (KO+) kan bijvoorbeeld zijn dat je kritisch bent op iemands werk om hem of haar op die manier verder te helpen;
  • negatief Kritische Ouder ego-positie (KO-) is bijvoorbeeld dat je iemand afkraakt of kleineert.
• De Kind ego-positie is ook weer opgedeeld en wel in een Vrij Kind en een Aangepast Kind, beide ook weer in een positieve en een negatieve variant:
  • positief Vrij Kind ego-positie (VK+) is bijvoorbeeld als je je vrij voelt of speels of onbezorgd;
  • negatief Vrij Kind ego-positie (VK-) is bijvoorbeeld als je een te grote mond hebt of denkt je alles te kunnen permitteren;
  • positief Aangepast Kind ego-positie is als je bijvoorbeeld geleerd hebt om met mes en vork te eten, wat toch een handige aanpassing is;
  • negatief Aangepast Kind ego-positie is als je bijvoorbeeld jezelf klein houdt, slaafs volgt, het prinsesje speelt of juist Assepoester.
• De Volwassene ego-positie is niet verder onderverdeeld. Het is als je je als een volwassen mens gedraagt, waarbij gelijkwaardigheid en volwaardigheid belangrijke kenmerken zijn (N.B. deze twee kenmerken heb ik hier zelf toegevoegd, omdat ze mijns inziens de kern raken).

Alle ruzies zijn ouder-kind patronen

“We agree to disagree”

Er is een verschil tussen een meningsverschil en een ruzie of conflict. Bij een meningsverschil heb je simpelweg een andere mening, waarbij je elkaars mening respecteer. Meningsverschillen treden op tussen gelijkwaardige partijen, de een domineert de ander niet vanuit een machtspositie. Meningsverschillen vinden plaats tussen twee Volwassene ego-posities.

Alle conflicten of ruzies zijn ouder-kind patronen, zelfs conflicten tussen groepen, landen, volkeren of rassen. Bij een conflict/ruzie zit de een in de Ouder ego-positie en de ander in de Kind ego-positie. Gedurende het conflict kunnen beide partijen ook nog van ego-positie wisselen, maar het blijven kruislingse, ongelijkwaardige verbindingen.

Kijkend naar relaties dan schiet de ene partner vaak van huis uit al meer in de Ouder ego-positie en de ander in de Kind ego-positie. Sterker nog, dit is vaak een van de aantrekkende factoren bij beginnende relaties. In het kader van dit artikel voert het te ver om daar dieper op in te gaan, maar tijdens onze trainingen en in individuele- of relatie therapie doen we dat zeker.

Maar hetzelfde patroon zie je dus tussen groepen. Neem de Verenigde Staten en de Arabieren. De Amerikanen zitten heel duidelijk in de Ouder ego-positie, zien zichzelf als de politie van de wereld. De Arabieren, in de vorm van moslimterroristen, kunnen daar niet tegen op en zitten in de Kind ego-positie. En wat gebeurt er als een kind zich niet rechtstreeks kan verdedigen tegen een sterkere tegenstander? Dan gaat het ondergronds, op een ondermijnende, saboterende manier; de energie moet er hoe dan ook uit.

Zijn ouder-kind patronen dan zo erg?

Ik ga er van uit dat iedereen een inherente behoefte heeft om zichzelf volledig te willen ontplooien.  Als je vast zit in of de Ouder ego-positie of in de Kind ego-positie ben je niet vrij. Je hebt vanuit je jeugdjaren aangeleerd om in bepaalde situaties niet vanuit je Volwassene te handelen, maar vanuit een aangepaste rol. Zo heeft de een geleerd om stoer te doen, een ander om Assepoester te spelen of juist de prins of het prinsesje of mama’s little boy, en weer een ander om een stil muisje te zijn. Het zijn allemaal overlevingsmechanismen, het is niet wie je werkelijk bent. Doordat je jarenlang een bepaald gedrag hebt vertoond kun je wel gaan denken dat dat is wat je bent (‘zo zit ik nou eenmaal in elkaar’, wordt vaak gezegd), maar dat is dus niet zo. Elk kruislings gedrag (Ouder – Kind) is op de één of andere manier onvolwassen en ongezond en blokkeert vroeg of laat jouw levensenergie. Dit gaat zich hoe dan ook wreken, ook al zul je misschien zelf het verband niet duidelijk zien.

De visie van SoulNature: het leven streeft naar heelheid

Het is mijn stellige overtuiging dat het leven naar heelheid streeft en het brengt je vanzelf in situaties waarin je geconfronteerd wordt met dat wat niet heel is. Dat kan van binnenuit komen of van buitenaf. Ziektes zijn daar een duidelijk voorbeeld van; sla De sleutel tot Zelf-bevrijding van Christiane Beerlandt er maar op na. Maar ook ongelukken, ontslag, relatieproblemen, conflicten, onrust, angsten en andere psychische problemen zijn er uitingsvormen van. Het dwingt je als het ware om onder ogen te komen waar jij niet in balans bent, waar je jezelf tekort doet, waar je vast zit in beperkende overtuigingen die niet kloppen.

Aardig zijn is tijdverspilling

Het is natuurlijk niet zo dat iedere keer dat je aardig doet tijdverspilling is. Aardig zijn heeft absoluut een sociale functie. Maar aardig zijn kan ook een teken zijn dat je in de Ouder of Kind ego-positie zit. Er is niets gezonds aan om de lieve vrede te bewaren.

“Er is niets gezonds aan om lief een aardig te gaan zitten wezen om een ongemakkelijke situatie te vermijden.”

Het is niet gezond om te gaan zitten pleasen, omdat je bang bent voor afwijzing of voor eenzaamheid. Het is niet gezond om ‘je best te doen’ om op die manier erkenning te willen krijgen. De titel van dit artikel had net zo goed ‘waarom is het tijdverspilling om je best te doen?’ kunnen heten.

Jezelf serieus nemen

Iedere keer dat je in de aanpassing schiet ten koste van jezelf, en dat is veel vaker dan je zelf denkt, dan neem je jezelf niet serieus. En de ander ook niet. Als jij denkt een ander te moeten beschermen voor kwetsing of afwijzing (‘geen pijn willen doen’), dan neem je de ander niet serieus. Je zegt dan eigenlijk: ‘jij kan niet om gaan met teleurstelling en ik moet jou daar tegen beschermen’. Daar heb je dus het Ouder – Kind patroon te pakken.

“Een Volwassene kan omgaan met pijn, met teleurstelling, met afwijzing.”

Het is niet leuk, maar je kunt er wel mee om gaan. Dat is het verschil tussen een kind en een volwassene. Een volwassene kan met dit soort emoties om gaan; of hij/zij dat ook doet is een keuze.

Door de ander te willen beschermen behandel je hem of haar dus als een kind: ‘hij/zij kan het niet’. Dat zegt meer over jou dan over de ander. Als je aardig bent om te pleasen dan doe je jezelf tekort, maar ook de ander. Het zou veel meer van jouw eigen kracht getuigen als je open en eerlijk zou zijn en de ander zou confronteren met dat wat er is. Dan neem je jezelf serieus en de ander ook. Het betekent niet dat de ander het er dan ook mee eens moet zijn, dat hij/zij het leuk moet vinden.

“De ander is verantwoordelijk voor zijn of haar eigen pijn en dat mag je ook daar laten.”

Door het voor de ander te gaan dragen, bijvoorbeeld door onnodig aardig te doen, neem jezelf noch de ander serieus.

Hoe dan wel?

In essentie horen volwassenen met elkaar om te gaan vanuit Volwassene – Volwassene ego-posities. Als volwassene ben je gelijkwaardig aan elkaar en als volwassene ben je volwaardig en in staat om je eigen boontjes te doppen. Het allerbeste dat je voor de ander kunt doen is hem of haar ook als zodanig te behandelen. Daarmee help je de ander in zijn/haar kracht. En jezelf ook. Je hoeft iemand niet aardig te vinden en/of iemand hoeft jou niet aardig te vinden om wel respect voor elkaar te kunnen hebben en samen door één deur te kunnen.

Een (on)gezond evenwicht

Door in de Ouder of Kind ego-positie te schieten houd je samen met de ander een ongezond evenwicht in stand. Is dat wat je wil? Wil je op de ander neer kijken of wil je naar de ander opkijken? Met andere woord wil je jezelf als minderwaardig zien of wil je jezelf boven de ander plaatsen?

Vanuit overleving kun je je dit aangeleerd hebben en in meer of mindere mate hebben we dat allemaal gedaan. En het is comfortabel, gemakkelijk; je bent het gewend en het is veilig. Gedragsverandering betekent per definitie buiten je comfortzone stappen en dat geeft per definitie een bepaalde onzekerheid. Maar wil jij echt in ongezond gedrag blijven hangen, puur en alleen maar uit angst of gemakzucht? Is dat wat je echt wil?

Buiten je comfortzone

stappen

Of zit er diep van binnen bij jou een verlangen om een volwaardig volwassen mens te zijn? En ben je bereid om dat onzekere gebied buiten je comfortzone te betreden en je wereld te vergroten? Laat je je tegen houden door je angst of laat je jouw moed zegevieren?

“Groei is buiten je comfortzone stappen.”

Ik ga er van uit dat in iedere mens de Wil zit om tot volledige volwaardige wasdom te komen. Het vergt absoluut moed om je overlevingspatronen onder ogen te komen en los te laten.

“Een held is niet iemand zonder angst, maar iemand die zich er niet door laat tegen houden.”

Waar kies jij voor? Ben jij een held? Ben je bereid het lief en aardig doen los te laten en mensen de waarheid te vertellen? Of blijf je liever tijd verspillen met aardig doen en niet het leven te leven waarvoor je hier echt gekomen bent? Waar kies je voor?

Bij SoulNature in Almere en Amsterdam werken we zowel bij individuele therapie, relatietherapie als bij groepswerk (masterclasses) vanuit deze visie van gelijkwaardigheid en volwaardigheid. Het is een van onze basisconcepten. Lees bijvoorbeeld ook eens het artikel over verantwoordelijkheid versus schuldgevoel, waarbij verantwoordelijkheidsgevoel aan de Volwassene ego-positie gekoppeld is en schuldgevoel (meestal) aan de Kind ego-positie.

Wat heeft dit met hooggevoeligheid (hsp) te maken?

Juist als hooggevoelige medemens ben je extra sensitief voor wat juist is en wat niet. Jij zult veel sneller dan de gemiddelde mens in de gaten hebben welk patroon er actief is, wie er in welke ego-positie zit.

“Dat maakt dat jij als hsp-er, met jouw gevoeligheid, veel sneller de omslag kunt maken naar ‘gezonder’ gedrag.”

Daarmee sleep je als vanzelf de ander mee. Niet altijd, want sommige mensen hebben nou eenmaal een plaat voor hun hoofd of ze willen niet veranderen; de ziektewinst van het ongezonde gedrag is dan nog te groot. Maar doordat jij er anders mee om gaat zal het hoe dan ook bij de ander een verandering teweeg brengen; het is onmogelijk dat dat niet gebeurd.

“Als hsp-er ben je een voorloper van de mensheid.”

Doordat jij verandert laat je anderen het voorbeeld zien van hoe het ook anders kan. Dat is jouw kwaliteit als voortrekker.

“Gebruik je sensitiviteit als kracht.”

En je zult merken dat door te veranderen jij ook lekkerder in je vel komt te zitten. Je komt steeds meer in je kracht. Je kunt steeds meer je Ware Zelf leven zonder nog tegen gehouden te worden door oud en niet langer passend gedrag.

“Hooggevoeligheid is een gave, niet een last.”

7 Steps towards enlightenment

Je kunt NU beginnen met jouw veranderingsproces naar een Volwassen Volwaardig mens zijn. Hier een aantal stappen die je NU al kunt zetten.

1. Ga voor de spiegel staan, kijk jezelf in de ogen en zeg tegen jezelf: ik ben het waard om volledig mezelf te mogen zijn. Of: ik ben een stralend vol-waardig en vol-wassen mens. Want vol-waardigheid en vol-wassenheid DOET stralen! Voel het in heel je lijf. Zie de lach op je gezicht verschijnen als je jezelf herkent en erkent als het prachtige wezen dat je bent. Voel hoe je straalt.
2. Stel je voor dat je tegenover iemand staat die je graag mag en met wie je een goed contact hebt. Zeg dan (bij voorkeur hardop) tegen de ander: ‘jij bent een volwaardig mens en ik wil vanuit gelijkwaardigheid met jou om gaan’. Voel hoe het is om de ander als vol-waardig te zien en wat dat ook met jezelf doet. Stel je dan voor dat je tegenover iemand staat waar je moeite mee hebt en zeg dan precies hetzelfde: ‘jij bent een volwaardig mens en ik wil vanuit gelijkwaardigheid met jou om gaan’. Zie hoe je anders naar die ander gaat kijken en voel ook wat het met jou doet.
3. Als je een ruzie-situatie belandt, check dan bij jezelf: ‘zit ik in mijn Volwassen ego-positie, vertoon ik nu volwassen gedrag of zit ik in een Ouder of Kind rol?’ Als je merkt dat je niet in je Volwassene zit, vraag jezelf dan af: ‘hoe zou ik hier vanuit gelijkwaardige volwassenheid mee om kunnen gaan?’ Misschien lukt je dat nog niet op het moment zelf, maar ook door er achteraf mee bezig te zijn en het patroon te gaan zien, bereid je jezelf voor om er in de toekomst anders mee om te kunnen gaan.
4. Je kunt pas iets veranderen als je je ergens bewust van bent. Om dat bewustzijn te creëren is het handig om een dagboek bij te houden. In dat dagboek schrijf je de situaties van die dag op waarin je heel bewust wel vanuit je Volwassene gehandeld hebt en die situaties waarin je dat niet gedaan hebt. Zo creëer je het benodigde bewustzijn om verandering mogelijk te kunnen maken. Je zult merken dat je steeds sneller in de gaten krijgt wanneer je wel en niet bij jezelf blijft.
5. Luister naar je lijf en naar je gevoel! Als je niet bij jezelf blijft, als je in de Ouder of Kind rol valt, dan zal je lijf en je gevoel dat aan geven. Dat doet het in de vorm van ‘vervelende’ emoties of gevoelens, zoals vermoeidheid, lusteloosheid, je klein voelen, het gevoel alsof je onder zware lasten gebukt gaat, irritatie, ingeslikte boosheid of somberheid, om er maar een paar te noemen. Weet dat als je dat soort emoties voelt, dat er dan iets niet lekker zit. Op de een of andere manier ben je dan over je grens heen gegaan, ben je in je aangepaste zelf geschoten in plaats van dat je bij je ware Zelf bent gebleven. Onderzoek dan wat er gebeurd is, misschien vlak daarvoor of misschien al eerder op de dag of zelfs één of meerdere dagen geleden. Waar ben je jezelf kwijt geraakt, waar ben je in de aanpassing geschoten, waar ben je aangepast aardig gaan doen? Creëer het inzicht en kijk hoe je van daaruit er een volgende keer anders mee om kunt gaan. Of misschien kun je naar die persoon terug gaan en uitspreken wat het met jou gedaan heeft en dat je dat niet wilt. Voel maar wat past.

Het is goed om jezelf een beetje uit te dagen, maar forceer jezelf niet!

6. Gebruik mensen om je heen om mee te oefenen met nieuw gedrag. Veranderen gaat met vallen en opstaan. Nieuw gedrag vertonen is spannend. In het begin gaat het onwennig, voelt het raar en kunstmatig; dat is normaal. Je doet immers iets wat je niet gewend bent. Maak het jezelf niet moeilijker dan nodig en oefen eerst in een ‘veilige’ omgeving, met mensen die je kent en die je vertrouwt. Laat hen feedback geven over hoe het gedrag dat je uit probeert op hen over komt. Komt het binnen? Voelen ze dat je het meent of speel je een spelletje? Weet dat het gaat om echtheid; je moet het menen en je moet voelen dat je het meent. Oprechtheid is een zeer sterk wapen.
7. Vier je overwinning! Iedere keer dat het je lukt om uit het oude ouder-kind patroon te stappen is een overwinning en vier die overwinning! Verwen jezelf, gun jezelf iets extra’s, een saunaatje, een filmpje, een leuke jurk of sieraad, en nieuwe aftershave. Vier je overwinning!

Resumé

Aardig zijn heeft een sociale functie en daar is helemaal niks mis mee. Maar op het moment dat het ten koste gaat van jou is er wel iets mis mee. Het is niet jouw taak om een ander te beschermen voor emotionele pijn ten koste van jezelf. Je neemt jezelf dan niet serieus en je neemt de ander niet serieus. Jij bent een volwassen en volwaardig mens en de ander is dat ook. Volwassen volwaardige mensen kunnen omgaan met teleurstelling; dat is wat volwassenen onderscheidt van kinderen. Als je volwassen en volwaardig behandeld wilt worden, behandel een ander dan ook zo. Stop met onnodig aardig doen!

Meer tips?

Wil je meer blogs en/of tips ontvangen over hoe je hoogsensitiviteit kunt gebruiken om jeZelf te bevrijden? Klik dan op onderstaande link en je krijgt regelmatig nieuwe informatie toe gestuurd.

[activecampaign form=1]

Gun ook anderen meer vrije tijd door te stoppen met aardig doen

Als je dit artikel waardevol vindt, deel het dan op je tijdlijn en/of stuur het door naar mensen die je kent en die ook in oude en niet langer passende patronen vast zitten, hsp of niet. Gun het ook hen dat ze hun eerste stappen naar een gezondere levensstijl mogen maken.

Wat ga jij doen met deze inzichten?

Heeft dit artikel je geïnspireerd of nieuwe inzichten gegeven? Heb je er iets aan? Waar ga je mee aan de slag? Laat het me weten. Deel het hieronder in het commentaarveld. Deel jouw overwinning met de anderen. Laat jouw Licht stralen!